Veri yedekleme türleri

Yedekleme Nedir ?
“Yedekleme”, en genel anlamıyla, bir bilgisayar sistemini işlevsel kılan temel birimlerin, üzerinde çalışan yazılımların ve depolanan verilerin, ariza, hata, hasar durumlarında çalışmaların kesintiye uğramasını ve / veya verilerin geri dönülemez biçiminde kaybolmasını engellemek amacıyla birden fazla kopya halinde bulundurulmasını sağlayan işlemler bütünüdür.

Veri Yedekleme Türleri Nelerdir?
Veri yedekleme temel olarak tam yedekleme (full) , fark yedekleme (Differential) ve artan yedekleme (incremental) olmak üzere üçe ayrılmaktadır.

1. Tam yedekleme: Tam yedekleme, yedeği alınmak üzere seçilmiş bütün bilgilerin bir kopyasının yedekleme medyasına kaydedildiği bir yedekleme türüdür. Tam yedeklemede orijinal verinin birebir kopyası alındığı için yedekleme medyasında orijinal verinin boyutu kadar yer kaplamaktadır. Bu çalışma biçimi yedek alma süresini uzatmakta ve ihtiyaç duyulan yedekleme sıklığının sağlanmasını zorlaştırmaktadır. Yedekleme donanımının yetersiz olduğu, yedeklenecek veri boyutunun çok yüksek olduğu veya verinin sık yedeklenmesi gereken ortamlarda yedekleme işlerinin tümünün tam yedek olarak belirlenmesi her zaman mümkün değildir. Diğer yandan, tam yedekleme bilginin geri döndürülme ihtiyacı ortaya çıktığında orijinal verinin tamamını içerdiğinden başka yedekleme işlerine ihtiyaç duymadan kullanılabilecek bir yöntemdir. Tam yedekleme diğer bütün yedekleme türleri için bir başlangıç noktası olarak düşünülmelidir.

2. Fark yedekleme: Başarılı olarak sonlandırılmış en son tam yedeğe göre değişikliklerin yedeklenmesidir. Sadece en son alınan tam yedeğe göre farkın yedeklenmesi nedeni ile tam yedeklemeye göre daha hızlıdır ve yedekleme medyası üzerinde daha düşük alan işgal etmektedir. Fark yedeklemede her zaman en son tam yedeğe göre fark alındığı için yedeklenen veri miktarı sürekli artmaktadır. Belirli aralıklarla tam yedek alınması fark yedeklemesi sırasında yedeklenecek veri miktarını düşürmektedir. Verinin geri döndürülmesi gerektiğinde fark yedeğe ek olarak tam yedeğe de ihtiyaç vardır. Geri döndürme sırasında iki yedeğinde kullanılması nedeni ile tam yedeğe göre daha yavaş bir yedekleme türüdür.

3. Artan yedekleme: Başarılı olarak sonlandırılmış en son yedeğe göre değişen bilgilerin yedeklenmesidir. En son yedeğin tam, fark veya artan olmasının önemi yoktur. Sadece en son değişikliklerin yedeklenmesi nedeni ile yedekleme işinin tamamlanma süresi kısadır. Yedekten geri döndürme işlemi gerektiğinde tam yedek ve arada alınmış bütün artan yedeklere ihtiyaç vardır. Bu sebeple düşük geri döndürme hızına sahiptir. Ayrıca birçok yedekleme işinde alınan verilerden geri döndürme işi yaptığından geri döndürme başarısı diğer türlere göre düşüktür. 

Her yedekleme türünün avantaj ve dezavantajları vardır. Tam yedekleme türünün geri döndürme hızı çok yüksek iken yedekleme hızı düşüktür ve her yedekleme işi için orijinal veri alanı kadar yer ayırmak gerekmektedir. Bu sebeple yedekleme işlerinin tamamı için tam yedekleme yapmak her zaman tercih edilen bir yöntem değildir. Öbür yandan artan yedekleme çok hızlı gerçekleştirilebilmesine rağmen verinin geri döndürülmesi sırasında çok sayıda yedekleme işinin çalıştırılmasına ihtiyaç duymaktadır. Bu tür nedenlerle yedekleme işlerinin gerçekleştirilmesi sırasında bu seçenekler genellikle beraber kullanılmaktadır. Hafta sonu tam yedek, hafta içi fark yedek ve mesai saatleri içerisinde artan yedek almak beraber kullanıma örnek olarak verilebilir.

Veri Yedekleme Yöntemleri Nelerdir?
Veri yedekleme yöntemleri tek sunucu ve merkezi yedekleme olarak temel iki kategoriye ayrılmaktadır.

1. Tek Sunucu Yedekleme: Bu yedekleme yönteminde her sunucunun ayrı ayrı yedeği alınmaktadır. Sunucular üzerinde bulunan veri yine sunucular üzerinde bulunan yedekleme sürücüleri vasıtası ile yedeklenmektedir. Sunucular üzerinde genellikle DAT, AIT veya DVD yazıcı bulunmaktadır. Yedekleme işlerinin takibi ve yedekleme işlerinde kullanılan yedekleme medyalarının yönetimi zordur. Sunucuların ayrı ayrı yedeklenmesi sunucu sayısı fazla olan ortamlarda uygulanması zor bir yöntemdir. Bu sebeplerle veri merkezlerinde sık karşılaşılmayan bir yedekleme yöntemidir. Bazı sunucularda tek düğmeye basarak işletim sistemi kurtarma özelliğinden faydalanabilmek için kullanılmaktadır.

2. Merkezi Yedekleme : Merkezi yedekleme yerel alan ağı ve depolama alan ağı üzerinden yedekleme olarak iki
başlık altında incelenecektir.

2.1 Yerel Alan Ağı Üzerinden Merkezi Yedekleme : Yerel alan ağı (LAN) üzerinden merkezi yedekleme altyapısı şekilde görünmektedir. Bu yapıda teyp kütüphanesi bir yedekleme sunucusuna bağlıdır. Yedekleme sunucusu üzerinde yedekleme yazılımı kuruludur ve yedekleme işlerinin merkezi olarak yönetimini gerçekleştirir. Yedekleme yazılımları genellikle ajan tabanlı çalışır. Yedeği alınacak sunucular üzerine kurulan küçük uygulama parçaları ile veri ağ üzerinden yedekleme sunucusuna ve oradan da teyp kütüphanesinde bulunan yedekleme kartuşlarına yazılır. Bu tür bir yapıda verinin tamamı bilgisayar haberleşmesi için de kullanılan yerel alan ağından(LAN) akmaktadır. Yüksek miktarlarda veri yedeklemesi yapılmak istendiğinde yerel alan ağını yoran bir yedekleme türüdür.
2.2 Depolama Alan Ağı Üzerinden Merkezi Yedekleme:  Kurumsal yedekleme alt yapısı depolama alan ağı (SAN) ismi verilen bir ağ üzerinden gerçekleştirilmektedir. Depolama alan ağı yüksek miktarlarda veri depolama kapasitesine ihtiyaç duyan ve ölçeklenebilirlik gereken ortamlarda kullanılmaktadır. Bu yapıda teyp kütüphanesi de depolama alan ağına bağlanmaktadır. Yedekleme sunucusu dâhil olmak üzere ağda bulunan bütün sunucular teyp kütüphanesi ile haberleşebilmektedir. Yedekleme sunucusunun görevi klasik yedekleme altyapısında olduğu gibi yedekleme işlerinin yönetimidir. Bir yedekleme işinin başlaması için ajanlar ile gereken haberleşmeyi yapar. Veri, yedeği alınan sunucu üzerinden teyp kütüphanesinde bulunan bir sürücüye akar ve sürücü içerisinde bulunan kartuşa yazma işlemi gerçekleştirilir. Yazma işinin başlamadan önce ilgili kartuşun sürücü içerisine yerleştirilmesi, yedekleme sonrasında ilgili yuvaya geri çıkartılması, yedekleme sırasında ortaya çıkabilecek hataların yönetimi işlerini yedekleme yazılımı gerçekleştirir.

Yedekleme için nasıl bir yol izlenmelidir?

1. Yedekleme zamanı belirlenmeli ve yedekleme otomatik olarak programlar vasıtası ile yapılmalı. Hiç bir zaman kişiye bırakılmamalıdır. Örnek: Çok yüksek (<1 saat), yüksek (< 4 saat ), orta (< 1 gün), düşük ( < 1 hafta), çok düşük (< 1 ay).
2. Yedeklerin zarar görmemesi ve güvenliği sağlanmalıdır.
3. Yedekleme ve geri yükleme testleri yapılmalıdır.
4. Nelerin yedeklenmesi gerektiği uzman personeller tarafından belirlenmelidir.
5. Kabul edilir veri kaybı süresi yönetim tarafından onaylanmalıdır.
6. Yedekleme işlemlerinin sağlanması için yedekleme politikasına uygun olarak bir yedekleme planı oluşturulmalıdır.
7. Yedekleme işlerine ait kayıtlar tutulmalıdır.
8. Başarısız olan yedekleme işleri takip edilmeli ve yedeği alınamamış verinin yedeği alınmalıdır.
9. Yedekleme medyaları etiketlenmelidir.

Kaynaklar:
1. Ulusal Elektronik Ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü Doküman Kodu: Bgys-0010
2. Http://www.akyolbilisim.com.tr/
3. Çözümpark